Asgari Ücret Artışının Enflasyona Etkisi! Şirketlerin Ciroları Artarken Maaş Ödemeleri Nasıl Değişti?
2023 yılı taban fiyatı açıklandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in işveren temsilcileriyle birlikte açıkladığı yeni asgari ücret 5 bin 500 TL’den 8 bin 506 TL’ye yükseltildi. İşçi tarafı temsilcilerinin kabul etmediği ücret şu anda 456 dolar seviyesinde. Peki, yüksek oranda arttığı belirtilen ücretlerin şirket kazançlarına oranı nedir?
TÜİK’in yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri verilerinde, 2009 yılından bu yana işçilik maliyetleri ile şirketlerin ciroları karşılaştırıldığında, oranın 2016’da yüzde 8,9 ile zirve yaptığı, 2021’de ise bu oranın 6,1’e gerilediği görülüyor.
Firmaların işgücü maliyetlerinin ciroya oranı 2020 ve 2021’de gözle görülür bir düşüş yaşarken, TÜİK 2022’de ne göreceğimizi açıklamadı.
Öte yandan, ücretlendirilen işçi sayısı üzerinden kişi başı ve aylık bazda işgücü maliyeti hesaplandığında, ortalama ücretlerin asgari fiyata oranında bir düşüş gözlenmektedir. 2021’de ortalama çalışan maliyetinin ortalama taban fiyata oranı 2,07 iken 2009’da bu oran 2,59 oldu. Kısacası asgari fiyata yaklaşan maaşları görüyoruz.
Sütunlar, işçilik maliyetinin çalışana oranında şirketlerin ortalama aylık maaşını gösterirken, sürekli azalan çizgi taban fiyatın oranını gösteriyor.
Burada da enflasyona rağmen büyümenin devam etmesinin işçilere verdiği zarar görülüyor. Türkiye büyüyor ama çalışan aynı oranda büyümüyor. Tüm yılların üçüncü çeyreklerine bakıldığında, üçüncü çeyrek verilerinin son kez 2022 yılında açıklandığı dikkate alındığında, çalışanın büyümedeki payının 1998 yılına göre bile daha düşük olduğu görülmektedir.
Kırmızı çizgi, Türkiye’nin GSYİH’sının sadece üçüncü çeyreği iken, beyaz çizgi, maaşlı kısmın büyüme yeridir. Mavi oranı da gösterir.
Tüm yıla bakıldığında durum değişmiyor. 2000-2001 kriz yıllarında bile maaşlı çalışanlar büyümeden daha fazla pay aldı.
Sarı sütunlar yukarıdaki gibi tüm yıl için Türkiye’nin GSYİH’sını gösterirken, mavi sütunlar maaşlı bölümün büyüme yeridir. Yukarıdan mavi çizgiyi hatırlıyoruz. Maaşlı kesimin milli gelirindeki düşüş.
Bu oranların düşmesi taban fiyatın neden bu kadar değerli hale geldiğini gösterdiği gibi, maaşlara yapılacak artışın maliyetleri bir nebze de olsa yükselterek enflasyonist bir etki yaratacağının açıklamalarını da yapmaktadır.
Öte yandan gelirlerdeki dengesizliğin aradaki farkı artırdığı görülürken, bazılarının fırsatı değerlendirmekte bir sakıncası yok. Ne düşünüyorsun?
